نژادی که پایش به دالان فراموشی باز شده است/روزگار سیاه گاو قهوه ای

 گاو براون سوئیس از گاو‌های شیری محبوب در دنیا بوده که پس از هلشتاین دومین نژاد شیری پرتولید محسوب می‌شود، نژادی به صرفه که به همت کار آفرین  بیرجندی ۲۰ رأس  اصلاح نژاد شده از آن به خراسان جنوبی رسید. این نژاد که از مراتع سوئیس آمده، حدود ۳ دهه از پرورش آن در شرق کشور می‌گذرد و اکنون به عنوان نژادی پر طرفدار در شرق کشور به حساب می‌آید.

 دبیری بازنشسته در خط مقدم کارآفرینی 

دل به جاده زدیم و ۷۰ کیلومتری را از مرکز استان فاصله گرفتیم، به روستای مهموئی رفتیم جایی که تنها گله به جا مانده از نژاد براون سوئیس کشور در آن پرورش داده می‌شود.

 پاکرو دبیر بازنشسته و صاحب تنها گاوداری به جا مانده از نژاد براون سوئیس در کشور است که هنوز مهر بازنشستگی اش خشک نشده بود و دل به دریای کارآفرینی زد، با او همراه شدیم تا از تجربه‌های پربار کارآفرینی اش برایمان بگوید:

سال ۱۳۳۸ بود شاهد اولین اصلاح نژاد گاو براون سوئیس در دانشسرای کشاورزی مشهد بودم و مزیت‌های اقتصادی نژاد براون سوئیس من را به پرورش این گونه پرسود ترغیب کرده است.

نژادی که پایش از ایرلند به دل کویر باز شد

صرفه اقتصادی و تجربه او در بازدید از گاوداری‌های کالیفرنیا او را بر آن داشت که پس از دریافت حکم بازنشستگی خانه نشین نشود و کسب و کاری دست و پا کند.

او  از خاطرات سفر به کالیفرنیا و بازدید از چندین گاوداری صنعتی را برایمان روایت کرد: در مدتی که به کالیفرنیا رفته بودم از چندین گاوداری نژاد براون سوئیس بازدید کردم، تجربه گاوداران کالیفرنیایی درباره پرورش این نژاد برایم سودمند بود آن‌ها معتقد بودند که این نژاد عمری طولانی و مفید‌تر از سایر نژاد‌ها از جمله هلیشتاین دارد.

این گاودار با تجربه حالا یک گله ۷۰ رأسی از نژاد براون سوئیس را دارد.

براون سوئیس، نژادی مقاوم و سود آور در خراسان جنوبی

عشق و علاقه آقای پاکرو به پرورش گاو براون سوئیس باعث شده تا پسر و نوه اش هم در کنار او به پرورش این نژاد روی بیاورند و مانع از فروپاشی آخرین گله به جا مانده شوند.

با بیژن کوچولو همراه شدیم او ۱۳ گوساله از نژاد براون سوئیس دارد.

او گفت: این گونه گاو از هوش بالایی برخوردار بوده و موقع شیردوشی بسیار آرام است.

• او بیان کرد: شیر براون سوئیس از درصد چربی بیشتری نسبت به شیر سایر گاو‌ها برخوردار است.
• یکی از کارگران گاوداری ادامه داد: به دلیل کیفیت و پر چرب بودن گاو‌ها مشتریان زیادی از روستا‌ها و شهر‌های اطراف داریم و مشتریان شیر براون سوئیس را به شیر هلشتاین ترجیح می‌دهند.

او یا اشاره به این که روزانه ۳۰ کیلو گرم شیر پر چرب از هر گاو دوشیده می شود گفت: از هر گاو براون سوئیس ۶۰ درصد گوشت استحصال می‌شود.

  پاکرو گفت: با توجه به این که گاو براون سوئیس سازگاری خوبی با اقلیم گرم و خشک دارد، دامداری‌های سراسر کشور به ویژه گرمسار و قم و حتی کشور عراق از مشتریان ثابت گاو براون سوئیس هستند.

گاو‌هایی به صرفه و سودآور که تا ۱۷ شکم می‌زایند

محمدی رئیس جهاد کشاورزی شهرستان بیرجند گفت: درسطح شهرستان بیرجند ۹ هزار  و ۶۰۰ رأس دام سنگین وجود دارد که در ۳۷۲ واحد سنتی و ۷۵ واحد صنعتی نگه داری می‌ شوند.

او افزود: با توجه به اقلیم خشک و کم آب خراسان جنوبی پرورش گاو براون سوئیس می‌تواند برای دامداران به صرفه باشد چرا که با هر تغذیه‌ای سازگار است و به هم خوردن جیره غذایی اش تأثیر نامطلوب بر آن نمی‌گذارد.

• محمدی بیان کرد: گاو براون سوئیس بسیار مقاوم بوده و دارای ضریب تبدیل بسیار بالایی است.
• رئیس جهاد کشاورزی شهرستان بیرجند تصریح کرد: شیر این گاو‌ها از چربی و میزان پروتئین بالایی برخوردار است.

او گفت: با وجود اینکه میانگین زایش سایر گاو‌ها ۲ تا ۳ رأس گوساله است، اما گاو‌های براون سوئیس تا ۱۷ رأس گوساله می‌زایند.

محمدی عنوان کرد: این گاو نسبت به بقیه نژاد‌ها مقاومت بهتری را نشان داده لذا توصیه می‌کنیم دامدارانی که در مناطق خشک و دارای تنش اقلیمی قرار دارند به سمت و سوی پرورش نژاد براون سوئیس بروند.

پرورش براون سوئیس مرهمی بر درد کمبود آذوقه

• پاکرو گفت: مدتی است که کمبود و گرانی علوفه دام، مشکلات زیادی را پیش پای ما گذاشته است، علوفه‌ای که در استان‌های دیگر هست در استان ما وجود ندارد و ما باید با کرایه بالا این علوفه‌ها را از شهر‌های دیگر تأمین کنیم.
• او افزود: دخل و خرج ما با هم نمی‌خواند، قیمت علوفه و هزینه‌های حمل سر به فلک کشیده، اما قیمت شیر همچنان ۵ هزارتومان است.

یکی از کارگران این گاوداری گفت: به دلیل کمبود کنسانتره، کاه نیشکر به خورد گاو ها می دهیم اما این تغییر جیره غذایی برخلاف تاثیر بدی که بر کیفیت و میزان شیر گاو هلشتاین می گذارد تاثیر نامطلوبی بر شیر گاو براون سوئیس ندارد و کیفیت آن را تغییر نمی دهد.

رونق صنعت دامپروری در گرو حفظ نژاد های مقاوم 

هر چند گاو‌ براون سوئیس مناسب اقلیم ایرلند است و در مناطق آب و هوایی متغیر کوهستانی پرورش می‌یابد اما تجربه آقای پاکرو در نگهداری از این گاو ها نشان داده که آن ها سازگاری خوبی را با تنش‌های اقلیمی خراسان جنوبی دارند.

• با وجود این که این گاو ها به صورت پراکنده در  برخی نقاط کشور وجود دارند اما تولید کنندگان معتقد اند در صورتی که پرورش این گاو  پر شیر و گوشت علاوه بر خراسان جنوبی در استان های دیگر هم رونق بگیرد می تواند در شرایطی که دامداران با کمبود و گرانی علوفه دست و پنجه نرم می کنند کمک بزرگی به صنعت دامپروری کشور باشد.
• حالا تنها دغدغه  آقای پاکرو حفظ تنها گله به جا مانده از نژاد براون سوئیس در کشور است، هر چند مشکلات پیش رو او را از ادامه مسیر و تکثیر نژاد ناامید کرده، اما مصمم است تا بازماندگان این نژاد مقاوم را از خطر نابودی و آمیخته شدن حفظ کند، حمایت مسئولان و توجه بیشتر برای احیاء نسل براون سوئیس‌ها در کشور می تواند علاوه بر افزایش درآمد دامداری‌ها در عبور از چالش کمبود و گرانی علوفه هم موثر باشد.

گزارش از فاطمه آریان پور

انتهای پیام/ک